Wpływ muzyki na sprawność matematyczną,

czyli

Wiadomym jest, że słuchanie muzyki wpływa na nastrój człowieka i przyczynia się do wyzwolenia określonego stanu emocjonalnego. Najskuteczniejszą metodą na stwierdzenie tego faktu jest przeprowadzenie odpowiednich badań. Specjalistyczne eksperymenty naukowe prowadzone są już od połowy XX wieku i potwierdzają, że muzyka wpływa na wiele sfer życia ludzkiego. Badania wpływu muzyki na człowieka, które jako pierwszy przeprowadził A.Tomatis, pokazały, że bodźce dźwiękowe dynamizują impulsację neuronów w korze mózgowej, co wywołuje wiele objawów pozytywnych dla prawidłowego funkcjonowania człowieka, takich jak m.in. poprawa procesów pamięciowych, wzrost kreatywności, harmonizowanie napięcia mięśniowego, opóźnienie objawów zmęczenia czy poprawa koordynacji ruchowej. Muzyka wpływa więc na układ krwionośny i oddechowy, oddziałuje także na produkcję przez mózg neuroprzekaźników - wpływa na wydzielanie epinefryny, noradrenaliny, serotoniny, dopaminy. Ale czy może wpływać na zdolności matematyczne czy zdolności abstrakcyjnego i przestrzennego myślenia lub ogólnie na zdolności poznawcze? Od pierwszych badań Tomatisa panuje przekonanie, że muzyką, która najbardziej stymuluje mózg, jest muzyka Mozarta. Wśród wielu kontynuatorów badań wpływu muzyki Mozarta na funkcjonowanie organizmu ludzkiego na szczególną uwagę zasługuje D.Campbell, który nazwał ten wpływ „efektem Mozarta”. Dyskusja na temat „efektu Mozarta” była w literaturze anglosaskiej burzliwa i wiązała się z powtarzaniem szeregu eksperymentów, których istotą była relacja pomiędzy czynnym uprawianiem muzyki a zdolnościami poznawczymi. Badania Campbella potwierdziły, że muzyka Mozarta wpływa nie tylko na układ nerwowy i aktywność sensomotoryczną, ale również poprawia pamięć i koncentrację . W 1993 r. badacze Raucher, Shaw i Ky wykazali, że u osób, które przez 10 minut słuchały fragmentu sonaty D-dur Mozarta, znacznie wzrosła zdolność czasowo-przestrzenna w porównaniu z grupą relaksującą się w tym samym czasie w ciszy. W 2004 roku E.G. Schellenberg i K.M. Nantais przeprowadzili podobne badania na grupie dzieci i okazało się, że poprawa wykonania wizualno-przestrzennych zadań w teście inteligencji utrzymuje się 10-15 minut i zależy od preferencji muzycznych dziecka. Mimo to muzyka może rozwinąć inteligencję dziecka. Badania nad rozwojem mózgu pokazały, że wykonywanie muzyki bardzo rozwija pewne jego rejony. W rezultacie dzieci uczące się regularnie gry na instrumencie potrafią lepiej wykonywać różne zadania poznawcze, np. szybciej rozwijają słownictwo i łatwiej zapamiętują nowe słowa. Jednak to nie wszystko – dzieci szkolone muzycznie mają lepiej rozwiniętą pamięć operacyjną, zdolności matematyczne, lepszą orientację w czasie i przestrzeni oraz umiejętność czytania. Dowodzą tego badania  Schellenberga przeprowadzone w 2006 r. oraz A.D. Patela i J.R. Iversona z roku 2007, w wyniku których okazało się nawet, że nauka śpiewu i fortepianu daje lepsze efekty w rozumowaniu abstrakcyjnym niż nauka informatyki.

Na podstawie badań nad efektem Mozarta stwierdzono, że wśród utworów, które najbardziej stymulują procesy myślowe znalazły się m.in.:

 Koncert skrzypcowy D-dur nr 2 KV 211,

 Koncert skrzypcowy G-dur nr 3 KV 216,

  Koncert skrzypcowy D-dur nr 4 KV 218,

  Koncert skrzypcowy A-dur nr 5 KV 219,

  Koncert fortepianowy A-dur nr 23 KV 488,

  Koncert fortepianowy c-moll nr 24 KV 491,

  Symfonia A-dur nr 29 KV 201,

 Symfonia D-dur „Haffnerowska” nr 35 KV 385,

   Symfonia Es-dur nr 39 KV 543,

Symfonia A-dur nr 29 KV 201,

 Symfonia G-dur nr 32 KV 318,

  Symfonia g-moll nr 40 KV 550,

 Symfonia C-dur „Jowiszowa” nr 41 KV 551,

  wszystkie kwartety smyczkowe,

  kontredanse,

 Symfonia koncertująca Es-dur na skrzypce, altówkę i orkiestrę KV 364.

W Polsce również zajmowano się „efektem Mozarta”. Przykładem mogą być doniesienia z pola neuroestetyki zawarte w książce Neuroestetyka Muzyki pod red. P.Podlipniaka, P.Przybysza, M.Boguckiego i H.Winiszewskiej. W rozdziale Efekt Mozarta: Popularny Artefakt została poddana analizie sonata D-dur KV 448 pod kątem jej wpływu na rozumowanie przestrzenne. Kilka badań potwierdziło istnienie efektu Mozarta, ale metaanalizy nie wykazały zależności pomiędzy wspomnianą sonatą a zdolnościami przestrzennego postrzegania. Popularność efektu Mozarta wciąż jednak trwa.

Czy efekt Mozarta możemy zauważyć u wybitnych matematyków czy fizyków, np. u Alberta Einsteina?

Einstein, to przecież z jednej strony geniusz w dziedzinie fizyki, a z drugiej strony pasjonat gry na skrzypcach. Był zafascynowany muzyką Mozarta. Powiedział, że „Beethoven musiał tworzyć swoją muzykę, a muzyka Mozarta była tak doskonała, tak czysta i od zawsze w kosmosie i czekała na odkrycie przez mistrza, który nie tylko ją odkrył, ale pokazał jej piękno i doskonałość”. Również muzykę Mozarta porównywał do wszechświata: „Muzyka Mozarta jest tak czysta i piękna, że widzę w niej odbicie wewnętrznego piękna samego wszechświata”. Muzyka dla Einsteina nie była zwykłą rozrywką. Wręcz przeciwnie – pomagała mu myśleć. „Zawsze kiedy czuł, że zabrnął w ślepą uliczkę albo napotkał na swej drodze jakieś trudne wyzwanie szukał wyjścia w muzyce i ostatecznie pokonywał trudności” - opowiadał syn uczonego Hans Albert. Jeden z przyjaciół Einsteina powiedział: „Często do późna w nocy grał na skrzypcach w kuchni, improwizując jakieś melodie i jednocześnie rozważając skomplikowane zagadnienia nagle przerywał grę i wykrzykiwał: Mam to!”

Na podstawie własnego doświadczenia mogę śmiało stwierdzić, że matematykę i muzykę można doskonale połączyć!

Bibliografia:

1. A.D. Patel, Iversen JR, The linguistic benefits of musical abilities,

2. J. Humięcka-Jakubowska. Muzyka Mozarta czy biofeedback? O regulacji rytmów mózgowych,

3. A. Tomatis, The Conscious Ear,

4. A. Kudlik, E. Czerniawska, Indywidualne oddziaływanie muzyki na człowieka - wpływ muzyki na nastrój,

5. J. Panksepp, G.Bernatzky, Emotional sounds and the brain: the neuro-affective foundations of musical appreciation,

6. D. Campbell, The Mozart Effect. Tapping the Power of Music to Heal the Body, Strengthen

the Mind and Unlock the Creative Spirit,

7. K.M. Nantais, E.G. Schellenberg, The Mozart Effect: An Artifact of Preference,

8. Miller 2001, 186; Hoffmann,1972, 252; interview with Lili Foldes,

9. M. Einstein. Einstein to Hans Albert Einstein.

10. Hans Albert Einstein interview in Whitrow,

11. W.Isaacson. Einstein His Life and Univers.

 Tomasz Grębski © 2018

Zobacz także: Ucz się przy muzyce – będziesz mądrzejszy