Blar Wojciech z Brudzewa

Matematycy Odsłon: 910

Historia nauki polskiej okresu średniowiecza to zarazem historia krakowskiej Alma Mater. Jako jedyna podówczas wyższa uczelnia w Polsce, była Akademia Krakowska, silą rzeczy, kulturalnym i naukowym ogniskiem kraju. Tutaj otrzymał wykształcenie Kopernik, tutaj znakomity Polak słuchał wykładów z matematyki i astronomii Wojciecha Blara z Brudzewa. W przeciwieństwie do swego ucznia Wojciech Brudzewski dość wcześnie zyskał sobie sławę jako astronom i matematyk, później zaś jako teolog. Wspomagany możną protekcją władców polskich i łaską wszechwładnego Kościoła, łatwiejsze też miał życie. Urodził się we wsi Brudzewo koło Sandomierza w roku 1445 i swe młodzieńcze nauki pobierał w Opocznie, potem zaś w Akademii Krakowskiej. Wykładali mu znani profesorowie: matematyki ? Jan z Głogowa, fizyki ? Michał z Wrocławia. Swój pierwszy stopień naukowy ? bakałarza ("laurea prima") ? uzyskał Wojciech w roku 1470, stopień zaś doktora ("laurea secunda") w roku 1474. Kolejne awanse dają mu w końcu wykłady matematyki i filozofii, a także teologii, które ugruntowują jego sławę, ściągając do Krakowa wielu cudzoziemców pragnących ich słuchać. Jego wiedza, osobisty urok, prócz tego snobizm magnata pragnącego mieć na swym dworze znanego uczonego, sprawiają, że Wojciech opuszcza w r. 1494 uczelnię krakowską, udaje się do Wilna na dwór Wielkiego Księcia Litewskiego Aleksandra i zostaje jego sekretarzem. Radość możnowładcy wszakże nie trwa długo. Trudno ustalić, co zaszkodziło Wojciechowi, czy to nadmiar laski, czy też zmiana klimatu. Dość, że po trzech latach pobytu u księcia Brudzewski umiera, mając lal 52.

Z jego prac naukowych wymienić należy, zalecane w swoim czasie jako najlepsze w swym rodzaju, wydane w Mediolanie komentarze do współczesnej mu teorii planet "Commentaria utilissima in theoreticis planetarum in studio generali Cracoviensi; per Albertum de Brudzewo, pro introduetione juniorum corregatum, impressum Mediolani, arte Ulderici Scinzenzeler" (1495 rok) i opis użycia i konstrukcji przyrządu stosowanego w astronomii i żegludze: "De Constructionc Asirolabii". Ponadto Wojciech z Brudzewa układał kalendarze całoroczne opatrzone podstawowymi wiadomościami i wskazówkami astronomicznymi. Za miarę trzeźwości i światłości jego umysłu może posłużyć stanowczość, z jaka przeciwstawił się Wojciech powszechnym i modnym wówczas, a jednocześnie mętnym i pozbawimy wszelkiej naukowości rozważaniom astrologicznym.